Tổng tiến công với chuyển giá

Chuyển giá để trốn thuế ngày càng trở nên tinh vi. Điều này không chỉ ảnh hưởng tới nguồn thu ngân sách, mà quan trọng hơn, nó sẽ gây ra tình trạng bất bình đẳng giữa các DN.

Chính vì vậy, bà Nguyễn Thị Cúc – Chủ tịch Hội tư vấn thuế VN cho biết, cơ quan thuế VN đã và đang chuẩn bị cho một cuộc tổng tiến công quyết liệt vào hoạt động chuyển giá.

- Thưa bà, điều tra và phát hiện được các DN chuyển giá là việc làm không hề dễ dàng. Sự kết hợp cả nội và ngoại lực lúc này có phải là điều mà ngành thuế đang hướng tới ?

Đúng vậy! Hoạt động chuyển giá đã diễn ra nhiều năm nay. Tuy nhiên, việc phòng chống và phát hiện gặp rất nhiều khó khăn. Thực tế, không chỉ VN mà nhiều nước trên thế giới cũng gặp phải khó khăn như chúng ta. Khi nền kinh tế có sự liên thông mạnh mẽ, sự chênh lệch về chính sách thuế và quyền đảm bảo bí mật kinh doanh của DN.... đây mảnh đất màu mỡ cho các DN chuyển giá, trốn thuế.

Muốn điều tra, phát hiện được DN chuyển giá, các cán bộ thuế phải là người có trình độ cao. Hiện Tổng cục Thuế đang phối hợp với tổ chức JICA (Nhật Bản) để tiến hành hoạt động điều tra với tất cả các DN có dấu hiệu nghi ngờ về chuyển giá. Nhật Bản là quốc gia đầu tiên tuyên chiến với hoạt động chuyển giá và cũng được xem là nước đang làm tốt nhất về lĩnh vực này, hiện nay.

Tuy nhiên, theo tôi được biết, hoạt động điều tra chống chuyển giá của ngành thuế VN sẽ không loại trừ bất kể DN nào, kể cả các DN Nhật Bản đang đầu tư vào VN. Hệ thống pháp luật về thuế của VN luôn khẳng định mọi loại hình DN, bất kể đến từ đâu, khu vực nào đều bình đẳng trước pháp luật. Pháp luật về thuế của VN sẽ không thiên vị và nghiêm khắc để bảo đảm sự tôn nghiêm.

- Theo bà, ở VN đang có những dạng chuyển giá phổ biến nào ?

Nói đến chuyển giá là nói đến các DN có mối giao dịch liên kết. Mối liên kết này có thể dưới dạng Cty mẹ - Cty con. Cty này góp vốn vào Cty khác. Và hoạt động chuyển giá thường diễn ra giữa các DN hoạt động trong nước với các DN hoạt động ở nước ngoài. Các DN có thể nâng giá nguyên liệu đầu vào khi nhập vào DN trong nước. DN trong nước sản xuất với giá nguyên liệu đầu vào cao thì lỗ còn lãi thật thì nằm ở nước ngoài (nước có mức thuế thấp). Trường hợp khác, DN bán nguyên liệu hoặc sản phẩm ra nước ngoài dưới giá trị thực. Kết quả là DN trong nước lỗ, còn DN ở nước ngoài thì lãi to.

Một hình thức chuyển giá khác ít “hiệu quả” hơn đối với các DN là chuyển giá giữa các DN trong nước. Chuyển từ vùng ít ưu đãi sang vùng ưu đãi cao hay sản sẻ lợi nhuận giữa các DN. Tuy nhiên, các hình thức này sẽ dễ bị các cơ quan thuế kiểm tra và phát hiện, đồng thời giá trị trốn thuế không lớn.

Cần lưu ý, các DN có thể khai gian giá trị khi bán sản phẩm trong nước. Đây là hình thức gian lận thuế. Hình thức này cũng đã xảy ra và bị phát hiện ở nhiều nơi, nhiều DN. Cùng là một dạng trốn thuế, gian lận thuế, nhưng không gọi nó là chuyển giá.

- Hiện tại, ngành thuế đã phát hiện và tìm ra những con số cụ thể đối với một số DN chuyển giá. Theo bà, công tác xử lý sẽ được tiến hành ra sao ?

Luật Quản lý Thuế của chúng ta rất nghiêm khắc. Nếu đã điều tra và phát hiện đúng có hiện tượng chuyển giá thì chắc chắn DN sẽ bị xử lý đến cùng. DN bị phát hiện ngoài việc bị truy thu thuế, cơ quan thuế có thể áp dụng mức phạt từ 1 – 3 lần số thuế phải nộp, tuỳ từng mức độ. Ví dụ trường hợp các Cty chè ở Lâm Đồng, các Cty này đã bán với giá chưa đến ½ giá thị trường cho Cty mẹ ở nước ngoài. Hình thức gian lận, chuyển giá này đã khiến các DN sản xuất chè trong nước chỉ vài năm có số lỗ lớn tương đương số vốn đầu tư ban đầu. Đây là một trong những hình thức chuyển giá khá phổ biến hiện nay. Tôi tin rằng, ngành thuế sẽ đưa ra các biện pháp xử lý nghiêm khắc đối với các DN trên.

- Là một chuyên gia trong lĩnh vực thuế, theo bà ngành thuế đang phải đối mặt với những khó khăn nào trong công tác phòng chống chuyển giá ?

Khó khăn của ngành thuế đang phải đối mặt trong mặt trận chống chuyển giá ở cả lĩnh vực quản lý thuế và chống thất thu. 

Công tác điều tra để phát hiện chuyển giá của DN cũng gặp vô vàn khó khăn. Cơ quan thuế và các cơ quan liên quan khó có thể áp dụng các biện pháp trực tiếp, vì phải đảm bảo quyền tự do và bí mật kinh doanh của DN. Các biện pháp gián tiếp như so sánh, đối chiếu... giá nguyên liệu đầu vào, sản phẩm đầu ra tại các quốc gia có cùng sản phẩm sẽ là những biện pháp chính. Đây là những biện pháp mất nhiều thời gian và công sức.

Tuy nhiên, dù khó khăn đến đâu thì ngành thuế cũng cần phải làm bằng được, góp phần đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, chống thất thu cho ngân sách.

- Vậy, còn sự phối hợp các cơ quan trong lĩnh vực chống chuyển gia ra sao, thưa bà ?

Thuế và hải quan là 2 cơ quan cùng trực thuộc Bộ Tài chính. Đây là điều kiện tốt để 2 cơ quan này có mối liên hệ chặt chẽ trong hoạt động phòng chống chuyển giá. Giá tính thuế của hải quan được chuyển vào cơ quan thuế nội địa. Cơ quan thuế nội địa căn cứ vào các nội dung này làm cơ sở để tính giá nguyên liệu đầu vào, rồi giá thành, cũng như các khoản phát sinh khác.

Bên cạnh đó, để điều tra chống chuyển giá cũng cần phải có sự phối hợp của nhiều cơ quan chức năng khác. Chúng ta phải sử dụng nhiều kênh thông tin khác nhau, nhiều biện pháp khác nhau để so sánh giá đầu vào, đầu ra của mỗi loại sản phẩm cùng loại trên các thị trường khác nhau. Việc đảm bảo bí mật thông tin trong kinh doanh khiến cho hoạt động điều tra này không hề đơn giản. Ví dụ, cùng 1 loại xe Ford, nguyên liệu đầu vào của các nước có tương đồng giá cả không? Giá bán ra thế nào... Chúng ta cần phải điều tra lý do tại sao cùng một loại xe, khi sản xuất ở VN có giá nhân công rẻ hơn mà giá bán vẫn cao nhất thế giới và Cty vẫn lỗ ? Nhiệm vụ của cơ quan thuế là phải bóc tách ra từng mảng giá thành, tìm lại giá trị thực và đòi lại những khoản thuế bị trốn.

(Theo Diễn đàn doanh nghiệp)